ระบบผิวหนัง เป็นชั้นนอกสุดของเนื้อเยื่อป้องกันของร่างกาย ผิวหนังของผู้ใหญ่จะมีขนาดประมาณ 3,000 ตารางนิ้ว และมีความหนา 1 ถึง 4 มิลลิเมตร ภายในผิวหนังมีปลายประสาทรับความรู้สึกมากมาย สำหรับความรู้สึก ความดัน ความเจ็บปวด อุณหภูมิที่ร้อนและเย็น และหน้าที่ที่สำคัญอื่นๆ อีกมากมาย
ระบบผิวหนัง โครงสร้างของผิวหนัง
ระบบผิวหนัง สามารถแบ่งออกเป็น 3 ชั้น: หนังกำพร้า, หนังแท้และเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง
- ผิวหนังชั้นหนังกำพร้า (Epidermis) เป็นผิวหนังที่อยู่ชั้นบนสุด หุ้มด้วยหนังแท้ มีความหนาตั้งแต่ 0.05 ถึง 5 มม. บริเวณที่บางที่สุดคือรอบดวงตา บริเวณที่หนาที่สุดคือฝ่าเท้า หนังกำพร้าประกอบด้วยชั้นย่อยบาง ๆ ห้าชั้น โดยเซลล์ชั้นในจะเลื่อนตัวผลักเซลล์ด้านบนหรือด้านนอกสุด หลุดออกมาเป็นขยะ ผิวหนังชั้นนี้ไม่มีเส้นเลือด เส้นประสาทรวมทั้งต่อมต่างๆ ถ้าชั้นผิวหนังนี้ถูกทำลาย เราจะไม่รู้สึกอะไรเลย หนังกำพร้าเป็นทางผ่านรูเหงื่อ เส้นผมและไขมัน ชั้นนี้ประกอบด้วยเซลล์เม็ดสี (Melanin) ที่มีปริมาณแตกต่างกันของแต่ละคน
- ผิวหนังชั้นหนังแท้ (Dermis) เป็นผิวหนังที่อยู่ติดกับชั้นหนังกำพร้า มี 2 ชั้นย่อย ชั้นผิวนี้ประกอบด้วยคอลลาเจน อีลาสติน และกรดไฮยาลูโรนิก ให้ผิวแข็งแรงและยืดหยุ่นด้วยประสาทสัมผัสที่ปลายเส้นเลือดฝอย ระบบประสาทอัตโนมัติควบคุมการทำงานของต่อมไขมัน ต่อมเหงื่อ และรูขุมขน/เส้นผม กระจายไปทั่วชั้นหนังแท้
- ผิวหนังชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutis) ที่ส่วนปลายของผิวหนัง ประกอบด้วยไขมัน คอลลาเจน และหลอดเลือดที่หล่อเลี้ยง ความหนาของชั้นใต้ผิวหนังจะแตกต่างกันไปตามอวัยวะและเพศ ชั้นผิวนี้ช่วยดูดซับแรงกระแทก เป็นฉนวนป้องกันการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิและยึดระบบผิวหนังกับร่างกาย
หน้าที่ของผิวหนัง
- ป้องกันและปกปิดอวัยวะภายในไม่ให้ถูกทำร้าย
- ป้องกันเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายโดยตรง
- ป้องกันไม่ให้น้ำภายนอกซึมเข้าสู่ร่างกาย และน้ำในร่างกายก็ระเหยไป
- เหงื่อ ซึ่งเป็นของเสียออกจากร่างกาย ต่อมเหงื่อ
- ช่วยรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงที่ผ่านเส้นเลือดฝอยและการระเหยของเหงื่อ
- ความรู้สึกสัมผัส เช่น ความร้อน ความเย็น ความเจ็บปวด เป็นต้น
- ในระหว่างการผลิตวิตามินดีสำหรับร่างกาย แสงแดดสามารถเปลี่ยนไขมันผิวหนังให้เป็นวิตามินดีได้
ส่วนของผิวหนังที่เปลี่ยนรูปแบบ
ระบบผิวหนังร่างกายมนุษย์แบ่งออกกี่ชั้น เล็บพัฒนาจากหนังกำพร้า เป็นแผ่นแข็งและยืดหยุ่นมีลักษณะโปร่งแสง ส่วนที่ยื่นออกไปเกินปลายนิ้ว ไม่มีเส้นเลือดและเส้นประสาทให้กินจึงตัดเล็บได้ ส่วนที่ฝังอยู่ในผิวหนังเรียกว่ารากเล็บ ใต้เล็บมีปลายประสาทและหลอดเลือดจำนวนมาก การเจริญเติบโตของเล็บเฉลี่ย 1 มิลลิเมตรต่อสัปดาห์ เล็บเท้าโตช้ากว่าเล็บมือ ระบบผิวหนังร่างกายมนุษย์แบ่งออกเป็น 2 ชั้น
ระบบผิวหนังประกอบด้วยอะไรบ้าง ผมหรือผมพัฒนาจากชั้นลึกของหนังกำพร้า โดยอยู่ในรูขุมขน ส่วนที่โผล่ออกมาจากผิวหนังเรียกว่าผม/ผม และส่วนที่ฝังอยู่ในรูขุมขนเรียกว่ารูขุมขน รากผม/รากผม/รากผม จะมีรูขุมขน/เส้นขน ภายในหลอดนี้มีเส้นเลือดฝอยที่หล่อเลี้ยงและควบคุมปลายประสาท และเชื่อมต่อกับต่อมไขมันและเส้นขนของกล้ามเนื้อ ฉันมีเซลล์เม็ดสีที่แตกต่างกันไปตามเชื้อชาติ รวมทั้งเมื่ออายุมากขึ้น มีเซลล์เม็ดสีน้อยลง อาจทำให้ผมหงอก/ผมหงอกได้
ต่อมที่อยู่ในชั้นของผิวหนัง
ต่อมไขมัน (Sebaceous gland) เป็นปมเล็ก ๆ ในชั้นหนังแท้ พบในผิวหนังมีขนดก พบมากที่หนังศีรษะ ใบหน้า และรอบ ๆ ช่องเปิด เช่น ทวารหนัก จมูก ปาก ไม่ค่อยพบบนฝ่ามือและฝ่าเท้า
ต่อมเหงื่อ (Sweat gland) เป็นต่อมในผิวหนังเกือบทุกที่ในร่างกาย ยกเว้นริมฝีปากและอวัยวะสืบพันธุ์อื่นๆ รอบหลอดเลือด ต่อมเหงื่อจะนำของเสียเข้าไปในท่อของต่อมเหงื่อ ของเสียหรือเหงื่อที่ผลิตออกมาจะถูกขับออกทางต่อมเหงื่อผ่านชั้นนอกสุดของผิวหนัง และมีการระเหยอย่างต่อเนื่องทำให้ร่างกายหมดสติไปหลายครั้ง แต่เมื่ออุณหภูมิภายนอกหรืออุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นถึงระดับหนึ่ง ร่างกายก็จะขับเหงื่อออกมาในปริมาณที่มากขึ้น เห็นเป็นเหงื่อที่ยังเปียกรอระเหยไปตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย
เหงื่อ (Sweat) ประกอบด้วยน้ำ 99% และสารอื่นๆ 1% เช่น เกลือโซเดียมคลอไรด์ สารอินทรีย์ เช่น ยูเรีย แอมโมเนีย กรดอะมิโน น้ำตาล และกรดแลคติก เหงื่อเป็นกรดอ่อนๆ
โรคระบบผิวหนังที่พบบ่อย
ผิวหนังอักเสบ เป็นภาวะอักเสบของผิวหนัง ทำให้เกิดผื่น คัน บวมแดง ตุ่มหนอง สะเก็ด เกิดจากหลายสาเหตุจากโรคที่ทำให้เกิดการอักเสบของผิวหนัง เช่น โรคผิวหนังภูมิแพ้ โรคผิวหนังอักเสบจาก Seborrheic เป็นโรคหรือภาวะที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ จะไม่มีการติดต่อกับผู้อื่น แต่อาจทำให้เกิดอาการคัน ระคายเคือง ปวดหรือปวดได้
โรคงูสวัด ไวรัส Varicella zoster (VZV) เป็นโรคผิวหนังที่เกิดจากไวรัส Varicella zoster (VZV) ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคอีสุกอีใส สิ่งนี้จะหายไปเองภายใน 1-2 สัปดาห์หลังจากที่หายไป การติดเชื้อสามารถซ่อนตัวอยู่ในปมประสาทของร่างกายเป็นเวลานาน ในขณะเดียวกัน เมื่อร่างกายอยู่ในช่วงอ่อนแอ เช่น พักผ่อนน้อย อดนอน ชราภาพ ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ การติดเชื้อจะทวีคูณและแสดงอาการในรอบที่สอง โรคงูสวัด
โรคเริม เป็นโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อไวรัส Herpes Simplex Virus (HSV) ที่ติดต่อจากคนสู่คน ผ่านการสัมผัสกับเชื้อที่สัมผัสบาดแผล แบ่งปันสิ่งของกับผู้ติดเชื้อที่มีเพศสัมพันธ์กับผู้ติดเชื้อ โรคนี้รักษาไม่หาย ไวรัสยังคงอยู่แม้อาการจะหายไป และจะแสดงอาการอีกครั้งในช่วงที่ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง เป็นอาการของโรคผิวหนังอักเสบจากภูมิแพ้เรื้อรัง ทำให้ผิวแห้ง แดง ผื่นขึ้นตามบริเวณต่างๆ และคันอย่างต่อเนื่อง ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้ทุกเพศทุกวัย แต่พบในเด็กมากกว่าวัยอื่นๆ ปัจจุบันไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่อาจรักษาเพื่อบรรเทาอาการและป้องกันการแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกาย ระบบผิวหนัง
